Առաջին քրիստոնյաները Քրիստոսի հարության մեջ հայտնաբերել էին հենման կետը

Նոր կտակարանում բերված և ոչ մի մանրամասն զուրկ չէ կարևորությունից: Սակայն բոլորը հավասարարժեք չեն: Որոշ փաստերի վրայով հեղինակներն անցնում են հպանցիկ: Դրանք չունեն էական կշիռ այնպես, ինչպես Քրիստոսի հարության փաստն է: Այն Նոր կտակարանում զբաղեցնում է կենտրոնական տեղ և իշխում վաղ շրջանի Եկեղեցու կազմավորման ողջ շրջանի, ինչպես նաև քրիստոնյաների առաջին սերնդի մտածողության վրա: Հանենք հարությունը Նոր կտակարանի էջերից, և Եկեղեցին կկորցնի իր բովանդակությունը: Եթե վերցնենք Աստվածաշունչը և Նոր կտակարանի էջերի վրա ընդգծենք Քրիստոսի հարության հետ կապված հատվածները, կզարմանանք, թե ինչքան հաճախ է այն հանդիպում:

Հարությունն այն անկյունաքարն է, որի վրա հենվում է քրիստոնեական ավանդույթի շենքը: Առաջին կետը, որը կգրավի մեր ուշադրությունը, հարության պատմությունն է, որ գրվել է չորս ավետարանիչների` Մատթեոսի, Մարկոսի, Ղուկասի, Հովհաննեսի գրչի ներքո: Ընդհանուր առմամբ ավետարանները չեն բերում նույն փաստերը` բացառությամբ հացի բազմացման հրաշքի: Հիսուսի ծննդյան պատմությունն անգամ, որը, սակայն, էական է Քրիստոսի գործն ու անձը հասկանալու տեսակետից, տվել են միայն երկու ավետարանիչները` Մատթեոսը և Ղուկասը: Նույն ձևով էլ համբարձման պատմությունը հանդիպում է միայն Մարկոսի և Ղուկասի մոտ:

Եթե աչքի անցկացնենք «Գործք առաքելոց» գիրքը, ապա կհանդիպենք առաքյալների մոտավորապես տասնութ կամ տասնինը քարոզի, որոնցից տասներեքում պարզորոշ խոսվում է հարության մասին: Այս գրքի առաջին գլխում պատմվում է Հիսուսի ու նրա աշակերտների միջև կայացած մի զրույց, ուր հեղինակն ընդգծում է, որ քառասուն օր շարունակ Հիսուս երևացել է նրանց: Տանջանքներ կրելուց հետո, բազմաթիվ ապացույցներով, կենդանի նրանց է ներկայացել, քառասուն օր երևացել` խոսելով Աստծո թագավորության մասին: Հիսուսի իրական ու մարմնական ներկայությունը նրանց աչքին դարձել էր անհերքելի փաստ: Նույն այս գլխի վերջում, հարության վկա լինելը ենթադրելի է, որ ներկայացված է իբրև առաքյալ լինելու համար պահանջվող պայման (Գործք 1.22) և սբ Պողոսի` կորնթացիներին ուղղված առաջին նամակի մի տող (Ա Կորնթ. 9.1) հաստատում է այս պայմանը: Նաև հետևյալ հատվածը` և առաքյալները մեծ զորությամբ վկայություն էին տալիս Տեր Հիսուսի հարության համար և մեծամեծ շնորհներ կային ամենքի վրա (Գործք 4.33):

«Գործք առաքելոց»-ի ընթերցանության ժամանակ, մեկ ուրիշ կետ էլ վեր է հանում այն, որ երկու կողմերի` առաքյալների ու նրանց հակառակորդ հրեաների միջև կրքոտությամբ վիճարկվող թեման հենց Քրիստոսի հարությունն է (Գործք 4.33 և 23.6): Պաղեստինի հռոեմացի կուսակալներից մեկը` Պորկիոս Փեստոսը, լսելով, թե Պողոս առաքյալն ու իր հակառակորդներն ինչպես են վիճաբանում Քրիստոսի հարության թեմայով, այս մասին հաշվետու եղավ Ագրիպպաս արքային` ամփոփ ներկայացնելով վեճը: Նա ասում էր՝ կողմերը վիճում էին ոմն Հիսուսի շուրջ, որը մահացել էր, մինչդեռ Պողոսը հայտարարում էր, թե իբր տեսել էր նրան: Սա հենց այն պնդումն էր, որ Պողոսն անում էր ամենուրեք, ուր քարոզում էր: Հիսուսը ողջ էր: Տեղի էր ունեցել մարմնական հարություն: Կանգնելով նշանավոր Արեոպագոսի առաջ` Աթենքում Պողոսը չի վարանում թերամտորեն մոտեցող, անգամ սարկազմի ոգով տրամադրված ունկնդիրների առաջ հաստատել Հիսուսի հարության իրողությունը (Գործք 17.18): Երբ թերթում ենք Պողոսի և մյուս առաքյալների թղթերը, դարձյալ նկատում ենք հարության կենտրոնական լինելու փաստը: Հայտնի է անտիկ աշխարհի հույն գիտնական ու մտածող Արքիմեդի խոսքը, թե տվեք ինձ հենման կետ և ես կշրջեմ երկրագունդը: Կարելի է ասել, որ առաջին քրիստոնյաները Քրիստոսի հարության մեջ հայտնաբերել էին հենման կետը: Այդ իսկ պատճառով էլ ի վիճակի եղան իրապես բարձրացնելու երկրագունդը, տակնուվրա անելու պատմության ընթացքը, վերափոխելու կյանքը:

Վաղ շրջանի Եկեղեցու` Քրիստոսի մասին ունեցած պատկերացումը ձևավորվել էր մարմնական հարության լույսի ներքո (Հռոմ. 1.14): Մեղավորի արդարացման հիմքում հարությունն էր (Հռոմ. 4.25): Քրիստոնեական բարոյագիտությունը հիմնվում էր հարության վրա (Հռոմ. 6.4): Այնկողմնային կյանքի և անմահության նկատմամբ քրիստոնեական հույսը ևս ներշնչվում էր դրանից (Ա Թեսաղոնիկ. 4.14): Վերջնական դատաստանի համոզմունքը ևս բխում էր հարությունից (Գործք 17.31): Եբրայեցիներին ուղղված նամակը նույն համոզմունքն է կիսում Քրիստոսի հարության նկատմամբ (Եբր. 13.20): Իր հերթին սբ Պետրոսը արմատական է համարում հարության պատմականությունը (Ա Պետր. 1.3): Եվ վերջապես Հովհաննեսի Հայտնությունը` Նոր կտակարանի վերջին գիրքը հենց սկզբից էլ ազդարարում է հարության խորհուրդը (Հայտն. 1.18): Նոր կտակարանի տեքստերն ուսումնասիրելիս շլացուցիչ պայծառությամբ աչքի է զարնում այն հանգամանքը, որ բոլոր առաքյալները, ինչպես նաև սովորական հավատացյալները, Քրիստոսի մարմնական հարությունն ընդունել են իբրև կասկածից դուրս գտնվող փաստ: Հարությունն առասպել չէ: Նրանք ոչ միայն դրան հավատում, այլև ուժեղ ու զվարթ համոզմունքով այն հայտարարում են:
Եվ այսպես, նա, ով հարության նկատմամբ հավատքը չի ներառի քրիստոնեական իր համակարգի մեջ, ով կհարաբերականացնի դրա կարևորությունը կամ էլ այն կտեղավորի կրոնական անստուգելի հավատամքների թանգարանում, ինքնաբերաբար դուրս կմղվի համաշխարհային Եկեղեցու հավատամքից: Դա ճշմարիտ է, եթե անգամ կիսում է քրիստոնեական ներշնչանքով որոշ գաղափարներ կամ ընդունում է քրիստոնեական վարդապետության հոգևոր որևէ արժեք:

Հրապարակման պատրաստեց
Հովհաննես ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ